دفاع از آزادی مشروع از افتخارات انقلاب است و صیانت از آزادی وظیفه همه است و قوه قضاییه تضمینکننده این آزادی است
"خیبرآنلاین" - اولین گفت و گوی زنده و تلویزیونی حجت الاسلام سید ابراهیم رئیسی در کسوت ریاست قوه قضائیه با مردم پس از 110 روز از پذیرش این مسئولیت در تاریخ یکشنبه 2 تیرماه 1398 از طریق شبکه اول سیما به روی آنتن رفت.
به گزارش پایگاه خبری - تحلیلی "خیبرآنلاین"، رئیسی در این گفت و گو تلاش کرد ضمن ارائه گزارشی از اقدامات 110 روز نخست حضور در راس دستگاه عدلیه، به مهمترین شبهات و سوالات افکار عمومی پاسخ هایی قانع کننده و شفاف دهد.
وی در این برنامه تلویزیونی که در محل یادمان شهدای هفتم تیر و همزمان با دومین روز هفته قوه قضاییه و در ایام شهادت آیتالله شهید دکتر بهشتی و یارانش برگزار شد، گفت: مرور جریان هفتم تیر و شناخت وقایعی که در روزهای آغازین انقلاب اسلامی واقع شد، هم برای کسانی که آن دوران بودند و هم برای نسل جوان، ضروری است.
رئیسی تاکید کرد: امام بزرگوار پرچمدار این نهضت و انقلاب بودند. یاران انقلاب و مسئولان عالی که بهدنبال شکلگیری نظام اسلامی و تدوین قانون اساسی و ساختارسازی برای نظام مبتنی بر ولایت فقیه و دین بودند. مرحوم شهید بهشتی نقشی محوری داشتند در تنظیم و تدوین و تصویب قانون اساسی؛ یاران امام در دولت، مجلس و قوه قضاییه برای شکلگیری نظام تلاش میکردند. تلاش دشمن هم این بود که این نظام پا نگیرد و یکی از تلاشهای آنها جنگ تحمیلی و حرکت منافقین بود. حرکت منافقین، همین حرکت داعشیهایی بود که در منطقه مرتکب جنایت شدند.
وی ادامه داد: آن روز جریان نفاق و جریان دست نشانده استکبار ترورهایی را در این کشور نه فقط از مسئولین و یاران امام(ره)، بلکه از مردم کوچه و خیابان و هرکسی که دم از انقلاب و نظام و ارزشها میزد، انجام داد.
رئیس قوه قضائیه افزود: در همین محل سرچشمه که بسیاری از مسئولان کشور از جمله مسئولان قوه بهدفعات حضور مییافتند، مسئولان ما را به شهادت رساندند. در روز هفتم تیر هم 72 یار انقلاب را به شهادت رساندند. آن شبی که این خبر اعلام شد، بر همه سخت گذشت. همه برای شهدا ناراحت بودند اما بیشتر برای شهید بهشتی که در عمده مسئولیتهای اجرایی کشور نقش داشتند، ناراحت بودند. شهید بهشتی واقعاً مظلوم بود. اتهامات و شایعات زیادی مطرح شده بود. بنیصدر خیلی تلاش کرد چهره شهید بهشتی را بهبدی جلوه دهد اما خصوصیت شهید بهشتی چیز دیگری بود. جوانان از ایشان خواستند که دفاع کند اما گفت "امام فرمودند، سکوت، سکوت، سکوت". این ولاییبودن شهید بهشتی را نشان میدهد.
وی ادامه داد: این مکان، یادآور شهدای هفتم تیر است و بنابراین ما هم یاد این شهیدان را گرامی میداریم و در ضمن اشارهای میکنیم به جریان نفاقی که با این حادثه خونبار مردم را به عزا نشاند. این جریان تلاش داشت تا آیت الله بهشتی را از مردم بگیرد و دیگر کسی نباشد تا این علم را بلند کند؛ اما مردم پس از مواجهه با شهادت آیتالله بهشتی شعار میدادند که "دشمن در چه فکریه، ایران پر از بهشتیه" و واقعا نیز همینطور بود. رویشهایی که بعد از شهید بهشتی داشتیم، رویشهای بسیاری بود.
حجت الاسلام رئیسی درباره تحول در قوه قضاییه و ایجاد امید در مردم گفت: پس از انقلاب خیلی تلاش شد که قوانین در دادگستری اصلاح شود و نیروهای کارآمد از حوزه و دانشگاه جذب شوند. خود شهید بهشتی، آیتالله اردبیلی، آیتالله یزدی و مرحوم شاهرودی و آیتالله آملی لاریجانی بههمراه بدنه شریف قوه قضاییه از جمله قضات خیلی تلاش کردند که دادگستری مبتنی بر فقه اسلامی ایجاد شود اما جایی که الآن هستیم، با نقطه مطلوب خیلی فاصله داریم. باید برخی از مشکلات دستگاه قضایی را که هم مردم و هم قضات را رنج میدهد، برطرف کنیم و گرهها را بگشاییم. آنچه از آن بهعنوان تحول نام میبریم، این است که برخی مشکلات فعلی زیبنده عدلیه نیست و امکان رفع این مشکلات قطعاً وجود دارد. حکمی که مقام معظم رهبری به من دادند و آن را منشور حرکتی قوه قضاییه نام گذاشتهام، اساس آن این است که باید تحولی در قوه قضاییه صورت گیرد. گام اول شناخت وضع موجود است. یکی از مشکلات، ورودی پرونده فزاینده به دستگاه قضایی است که باید آن را کاهش دهیم.
رئیس قوه قضاییه تصریح کرد: کاهش ورودی پرونده به دستگاه قضایی احتیاج به کار کارشناسی دارد که این امر مدتهاست در دست انجام است و ما، هم از آن کارشناسیها استفاده کردهایم و هم تیمی را برای بررسی راهکارهای کاهش ورودی پرونده به دستگاه قضایی تعیین کردیم.
وی ادامه داد: برخی پروندهها میتوانند وارد دستگاه قضایی نشوند و راههایی دیگر برای حل خصومت پیدا کرد. برخی دعاوی خانوادگی را بهسمت دادگستری سوق دادیم اما راهحل مشکلات خانوادگی دادگستری است؟ مودت آسیبدیده در خانواده در دادگاه جبران میشود؟ خیلی دیدیم که حکم به ادامه زندگی یا طلاق داده میشود اما هیچکدام عملی نمیشود. چرا بهسهولت باید به طلاق و جدایی راضی شویم؟
رئیسی گفت: بنابراین مشخص میشود که راهکار برخی از پروندهها در حوزه دعاوی خانوادگی صرفا ورود به دادگستری و دادگاه نیست و در بسیاری از این پروندهها مطابق با تأکیدات قرآنی میتوان موضوع را به حکمیت ارجاع داد و ریش سفیدان و بزرگان به حل و فصل موضوع اقدام کنند.
رئیس قوه قضائیه درباره بسترسازی و برنامه مدون برای این کار، تاکید کرد: باید اول قوانین را اصلاح و جرمزدایی و قضازدایی کنیم. همه مسائل به قوه قضاییه ربط ندارد. همه کژیها و تخلفات نباید جرمانگاری شود. حل خیلی از مسائل به قوه قضاییه ربطی ندارد. اختلاف بین 2 سازمان غیر از قوه قضاییه هم امکان حل شدن دارد. شورای حل اختلاف الآن با سازش 30% پروندهها را بدون ارجاع به قوه قضاییه فیصله میدهد. شورای حل اختلاف در صلح و سازش خیلی موفق بوده است. درباره منابع طبیعی، محیط زیست و دعاوی طلبکار و بدهکار را اگر در کمیسیونهایی بتوان حل کرد، خیلی پیشرفت خواهیم داشت. پیشنهادهایی به مجلس شورای اسلامی دادیم که در حال بررسی است تا بتوانیم دادگستری را محدود به مواردی کنیم که واقعاً باید به آنها رسیدگی شود. فرهنگسازی و اصلاح قوانین واقعاً لازم است، این به این معنا نیست که خودمان برای رفع مشکلات آماده نباشیم.
رئیسی با اشاره به مسائلی که به سبب کاستیهای موجود در سایر دستگاهها ایجاد میشود و به سمت دستگاه قضایی سرریز میشود، گفت: برای مثال نوسانات اقتصادی باعث ایجاد مشکل صدور چکهای بی محل و ایجاد چکهای برگشتی میشود. ما در مقطعی آمار ۱۵ یا ۱۶ میلیون چک برگشتی را نیز داشتیم. بخشی از مسائل ناشی از این چکهای برگشتی به دادگستری میآید.
وی ضمن دعوت از همه دستگاهها برای کمک به کاهش ورودی پروندهها، یادآور شد: رقمها درباره 17 میلیون پرونده درست نیست زیرا هر پرونده وارده به قوه قضاییه در مراحل و مقاطع مختلف، ثبتهای مختلف میشود. اصل پروندههای ورودی حدود 6 میلیون است.
سید ابراهیم رئیسی افزود: همچنین راهکار بسیاری از مسائل و مشکلات اجتماعی و جلوگیری از وقوع جرم به واسطه این مسائل و مشکلات، ایجاد تحول در حوزه آموزش و پرورش و اقدامات رسانهای است.
حجتالاسلام رئیسی در پاسخ به این سؤال که "شما خاکخورده دستگاه قضا هستید و از دادیاری شروع کردید و به ریاست قوه قضائیه رسیدید و انتظار از شما متفاوت است، مردم چهزمانی احساس میکنند در قوه قضائیه تحول ایجاد میشود؟" اظهار کرد: انتظار مردم را کاملاً به حق میدانیم. اگر انتظار دارند پروندهشان سیر سالم در دستگاه قضایی داشته باشد و هیچگونه ناسلامتی را برنمیتابند، کاملاً به حق است. قضات خوب در دستگاه قضایی بسیار زیاد هستند و فکر میکنم با همین همکاران و کمک و مساعدت سایر بخشها بتوانیم در مدتی کوتاه خواستههای مردم عزیز را اجابت کنیم.
وی اظهار کرد: در همین حدود 110 روزی که کار را شروع کردهام، به سراغ مسائلی رفتهام که دغدغههای مردم است؛ مثل موضوع پروندههای معوق. ما در ابتدا از خودمان در حوزه ریاست قوه شروع کردیم. یکسری از پروندهها هستند که باید تعیین تکلیف شوند؛ پروندههای مربوط به ماده 477 پرونده هایی است که باید رئیس قوه قضاییه در مورد آنها تصمیم بگیرد. این پروندههای معوق را ما در اولویت کاری قرار دادیم و اینک بخش قابل توجهی از آنها تعیین تکلیف شده و به دیوان عالی کشور رفته است تا مورد رسیدگی قرار گیرد.
رئیس قوه قضائیه در پاسخ به سؤال دیگری درباره سرنوشت 63 حساب بانکی و اینکه آیا این حسابها تعیین تکلیف شده است یا خیر؟ گفت: 63 حساب عدد درستی نبود که اعلام شد. این حسابها یک امکانی بود تا در جایی که بودجه مصوب مشکلات را حل نمیکند، برای ارائه خدمات استفاده شود. بهدلیل همین ذهنیتها، این حسابها را به 5 حساب تقلیل دادیم و در گام بعدی قصد داریم در پایان هر سال درآمد و هزینههای این حسابها را بهصورت شفاف بهاطلاع عموم مردم برسانیم تا شفافیت ایجاد شود. تاکنون هم این حساب در اختیار رؤسای قوه قضائیه بوده است. البته در گذشته چکها با یک امضا صادر میشد اما از روزی که به قوه قضائیه آمدم، قرار شده چکها با 3 امضا وصول شود.
وی تصریح کرد: متأسفانه این موضوع یکمقدار جنبه سیاسی پیدا کرد. البته قطعاً آمادگی دارم درباره عملکرد این حسابها در دورههای گذشته نیز گزارش بدهم زیرا تمام مبالغ صرف قوه قضائیه و ارائه خدمت به مردم شده است اما در عین حال در دوره خودم، گزارش سالانه این حسابها را بهصورت شفاف میدهم.
رئیسی درباره برنامه قوه قضائیه برای جلوگیری از رانت و فساد در دستگاه قضا گفت: فساد به هیچ عنوان زیبنده نظام اسلامی ایران نیست چه درون دستگاه قضا و چه در سایر بخشها. در دستگاه قضا مصمم هستیم با فساد مبارزه کنیم. همه کسانی که با قوه قضائیه همکاری دارند و در پرونده نقش دارند اعم از قاضی، کارمند، کارشناس، وکیل و ضابط و سایر افراد مرتبط با پروندهها، باید بهگونهای رفتار کنند که جریان پرونده کاملاً سالم بگذرد و هیچ گونه ناسلامتی قابل تحمل نیست. مصمم هستیم در این روند، اگر ناسلامتی بود بهصورت جدی برخورد کنیم و به هیچ عنوان اجازه نمیدهیم در این روند وکیل، کارشناس، قاضی، ضابط و کارمند ناسالم حضور داشته باشد.
رئیس دستگاه قضا اضافه کرد: در همین ارتباط سیستمهای نظارتی داخل قوه قضائیه نیز فعالیت خود را مضاعف کردند و از خود مجموعههای کانون وکلا و مرکز وکلای قوه قضائیه و سایر مجموعههای صنفی در این راستا کمک میگیریم زیرا قطعاً اولین مدعی وکیل یا قاضی ناسالم، خود وکلا و قضات سالم و پرشمار هستند. در قضیه ناسلامتی در مجموعه قضایی کشور برخورد ما متفاوت از گذشته خواهد بود و در همین راستا کمیسیون تعیین صلاحیت را فعال کردیم و دادگاه عالی صلاحیت را نیز خودم تشکیل میدهم. البته ناگفته نماند که بدنه دستگاه قضایی سالم است و خودشان مدعی مبارزه با فساد هستند و در مورد وکلا هم همین طور است. انشاءالله مردم در میدان عمل، مبارزه با فساد را خواهند دید.
رئیسی همچنین در پاسخ به سؤال دیگری درباره تشکیل مجتمع مبارزه با فساد اقتصادی توضیح داد: بر اساس مطالعاتی که انجام شده و تأکید رهبر معظم انقلاب بر مبارزه قاطعتر با فساد در بیانیه گام دوم انقلاب، بهنظر میآید باید یک تمرکزی در مبارزه با فساد ایجاد شود، لذا اولین اقدام ما تشکیل مجتمع مبارزه با فساد اقتصادی خواهد بود تا تمام فرایند قضایی در آن دیده شود و دادگاههای اقتصادی فعال در تهران نیز در همین مجتمع متمرکز خواهند شد. در وهله دوم ارتباط با دستگاههای اطلاعاتی و انتظامی باید تقویت شود و در قدم بعدی باید یک مجموعه بههمپیوسته منسجمی وجود داشته باشد تا بتوانند همه بخشها را بهصورت قانونمند به هم مرتبط کنند که این نیاز به قانون دارد و از طریق مجلس پیگیر آن هستیم. در مجموع فکر میکنم مجتمع مبارزه با فساد اقتصادی، همین روزها، راهاندازی شود.
سید ابراهیم رئیسی ادامه داد: آن دسته از مسائلی که برای گرهگشایی از زندگی مردم نیاز دارد، در جلسات سران قوا مطرح میشود. یک مواردی هم است که نیاز به کسب مجوز از رهبر انقلاب دارد که خوشبختانه اختیار کامل دادهاند و با اتمام حجت، هر اختیاری که نیاز بوده به مسئولان دادهاند و فرمودهاند که اگر نیازی به اخذ مجوز از ایشان باشد، راه را باز گذاشتهاند.
وی ادامه داد: پیشرفت کار در گروی تعامل با سایر قواست؛ با رییسجمهور، رئیس مجلس و سایر مسئولان ارتباط داریم. با نشستهای مشترک سعی میکنیم مشکلات و مسائل را حلوفصل کنیم. جلسه بسیار خوبی با مجلسیها داشتیم و راهکارهایی مطرح شد. بهزودی نشست مشترک کاری با رئیسجمهور و دولتمردان خواهیم داشت تا مسائل مطرح بین دولت و قوه قضاییه مطرح شود. امروز رهبری و مردم از تمام قوا میخواهند که مشکلاتی را که برخی را دشمن ساخته و برخی مربوط به بیتدبیریهاست، رفع کنند. ما باید در برابر همه مشکلات بایستیم و کشور را بهخوبی اداره کنیم.
وی درباره اینکه چقدر از مشکلات معیشتی مردم باخبر هستید؟ گفت: سعی کردهام همیشه با مردم ارتباط داشته باشم و در طول سالها این ارتباط را حفظ کردهام، حتی در دورانی که مسئولیت بازرسی معاونت اول را داشتم، هفتهای چند بار به مسجد میرفتم و با مردم گفتوگو میکردم و این ارتباط را هنوز هم حفظ کردهام. دورانی که در آستان قدس بودم هم این ارتباط بیشتر و مستقیم شد و اشراف من نسبت به زندگی مردم بیشتر شد.
رئیس قوه قضاییه در پاسخ به این سخن مجری که در زمان جنگ تحمیلی، فرماندهان نظامی جلوتر از مردم بودند و الآن مردم باید احساس کنند که در جنگ اقتصادی نیز اینگونه باشد، گفت: این توقع کاملاً بهحق است. من برای خودم به شخصه و بهعنوان یک طلبه، همیشه در زندگی مورد تأکید داشتهام که با مردم، در مردم و از مردم باشیم و مردم هم این ادعا را حس کنند، این را نه در شعار و ادعا، بلکه در عمل اثبات کنیم که زندگی ما مثل مردم است و از کف بازار و مشکلات مردم باخبر هستیم. تلاش ما این خواهد بود که مثل مردم و همراه آنها باشیم.
وی درباره قتل یک زندانی در زندان فشافویه و ورود سریع به این پرونده و موضوع حقوق شهروندی اظهار کرد: حقوق شهروندی در مجلس تصویب شده و مسئول آن طبق قانون با قوه قضاییه است. بازدید از زندانها، بازداشتگاهها و تحتنظرگاهها بهعهده قوه قضاییه است. سعی کردیم شورای حقوق شهروندی را فعال کنیم. بازرسان را اعزام و فعالتر کردهایم. بنا داریم موضوع حقوق شهروندی را در ادعا محدود نکنیم و واقعاً به آن عمل کنیم. اگر حقی ضایع شود، هم حق را حفظ کنیم، هم با ناقضان حقوق شهروندی قاطعانه برخورد کنیم. سالها بود که این شورا فعالیت نمیکرد. البته یکسری ابهامات دارد که معاونت حقوقی قوه قضاییه با همکاری دولت آن را پیگیری خواهند کرد. یکی از آنها بحث آزادیهای مشروع است که در دستور کار بنده هم هست. قانون در این زمینه ابهاماتی دارد که باید سریع پیگیری کنیم. دفاع از آزادی مشروع از افتخارات انقلاب است و صیانت از آزادی وظیفه همه است و قوه قضاییه تضمینکننده این آزادی است.
رئیسی گفت: درباره حادثه تلخ زندان فشافویه بهسرعت هیئت سازمان زندانها اعزام شد؛ دادستانی تهران هم تیم مربوط به خود را فرستاد و بنده هم از طریق دادستانی کل افرادی را اعزام کردم. 2 نکته اساسی وجود دارد؛ اول جنایتی که رخ داده و بهسرعت کیفرخواست صادر و پرونده به دادگاه ارسال شد. هیئتی را هم به حضور خانواده مقتول فرستادم تا قول دهند که فوراً به پرونده رسیدگی خواهد شد. مسئله مهمتر کوتاهی و غفلت احتمالی مأموران در زندان است که باید فوراً رسیدگی شود. حتماً مسئولی که کمکاری کرده است، برکنار خواهد شد و به توبیخ اکتفا نمیکنیم. باید با حوادث هم سریع، هم دقیق و هم حقخواهانه برخورد کنیم. برخورد سریع و عبرتآموز و توأم با پیشگیری بسیار مهم است.